سرای سعدالسلطنه به دستور "سعدالسلطنه" حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته‌ شد

. ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است که از تقاطع قایم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده‌ای قرار دارد.

چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند که فضا را بزرگتر نشان می‌دهند.

سرای وزیر

این سرا رو به روی در شرقی راسته قیصریه قرار دارد. هشتی ورودی آن، دارای حجره‌هایی با طاق‌های کاشیکاری است و بر فراز فضای مرکزی ورودی آن، گنبدی اجری قرار دارد و یک نورگیر به قطر تقریبی یک متر روشنایی آن را تامین می‌کند.سرای وزیر دارای حیاطی وسیع است و دورتادور آن را حجره‌هایی در دو طبقه فراگرفته‌اند. این حجره‌ها بر روی صفحه‌ای با ارتفاع یک متر از سطح زمین قرار دارند. طرح سرا، چهار ایوانه و ضلع شرقی آن هم‌اکنون فاقد ایوان است. تمامی حجره‌ها دارای طاق جناغی و اکثر آنها در طبقه دوم، دارای ارسی نیز هستند و لچکی (طرحی به شکل سه گوش) طاق‌های حجره‌ها، دارای کاشیکاری در طرح‌ها و نقوش مختلف چون مجلس شکار شیر و پرنده، طرح‌های اسلیمی و کتابی، اسب، خورشید و انسان بالدار است.

 سرای حاج رضا

این کاروانسرای دوره قاجاری، دارای حیاطی بزرگ است و حجره‌ها و اتاق‌ها، گرداگرد حیاط آن در دو طبقه ساخته شده‌اند.

 ورودی کاروانسرا در سمت غربی آن قرار دارد و با طاق‌های زیبایی که در بنای آن به کار رفته است، به صورت یک تیمچه سرپوشیده به نظر می‌رسد. جانب شمال به بازارچه وزیر متصل است.

 طاق‌های حجره‌ها و طاق‌نمای ایوان آن، دارای قوس جناغی و کاشیکاری در زمینه آجری است.

سرای رضوی

این سرا به صورت دوایوانی ساخته شده و مجموعه حجره‌ها در دو طبقه گرداگرد حباط مستطیل شکل آن را فراگرفته‌اند

. حجره‌های موجود در زوایه اضلاع، به صورت سه‌گوش ساخته شده و طاق‌نماهایی با عمق و عرض بیشتر دارند و در لچکی سقف طاق‌نمای آنها، تریینات آجرکاری به شیوه حصیری دیده می‌شود. هشتی مرکزی ایوان غربی که با در بزرگی به بازار بزازها متصل می‌شود، دارای گنبدی آجری با کاشیکاری زیبا است.

این سرا در گذشته به صورت کاروانسرا بود و از آن به عنوان بارانداز کاروانیان و شترخان (کاروانسرایی که شتران را در آنجا مسکن و غذا دهند.) آن برای چهارپایان انها استفاده می‌شد

فرزند امام رضا متوفی به سال 201 هجری قمری یکی از زیارتگاههای مهم قزوین است که از قرن سوم همواره مورد توجه مردم واقع شده است

به غیر از ضریح نفیس چوبی که از شاهکارهای بی نظیر منبت کاری سال 806 هجری قمری باقی مانده بقیه بنا از آثار دوره شاه طهماسب ، شاه صفی و ناصر الدین شاه است

لازم به ذکر است گلزار شهدای استان قزوین نیز در صحن حرم امامزاده حسین واقع گشته و مرسوم است که مردم استان در مناسبات مختلف از جمله شب عاشورا جهت عرض ادب و ادای احترام به این مکان می روند

 بقعه پیغمبریه

از فرزندان امام صادق "ع" و بقعه آن از جمله بناهایی است که در دوره قاجار تجدید ساختمان شده 
و از زیارتگاههای معتبر قزوین به شمار می رود

یکی از کهن ترین مساجد چهار ایوانی کشور است که آثار معماری بسیاری از ادوار تاریخی در وسعتی معادل 12500 متر مربع به نمایش می گذارد. قدیمی ترین قسمت موجود به سال 192 به دستور هارون الرشید بنا شده و در عصر سلجوقی ، صفوی و قاجاری الحاقاتی به آن صورت گرفته است . شش کتیبه گچ بری مقصوره خمارتاشی آن شهرتی جهانی دارد  .می گویند شالوده مسجد را بربنیان آتشکده ای نهاده اند . در چهار جهت حیاط آن که افزون بر چهار هزار متر مربع است چهار ایوان رفیع قراردارد که دردو سوی هر یک رواقی طولانی ساخته اند. گنبد آجری دوپوش و شبستان جنوبی مسجد به وسیله امیر خمارتاش عمادی در سالهای 500 تا 509 هجری بنا شده و دارای پنج کتیبه نفیس گچبری شده به خطوط ثلث، نسخ و کوفی است که از شاهکارهای هنر ایرانی محسوب می شود و علیرغم حمله خانمانسوز مغول و وارد شدن آسیب های جدی به جامع عتیق قزوین همچنان استوار و پرشکوه باقی مانده است. در روزگار شاه طهماسب ایوان شمالی و مناره های کاشی کاری شده نفیس مسجد ساخته شده و ایوان جنوبی در زمان شاه عباس دوم به مدخل مقصوره خمارتاشی ملحق ، ایوان غربی نیز به دستور شاه سلیمان صفوی بناگشته است. از ویژگی های ممتاز این مسجد علاوه بر داشتن هشت شبستان بزرگ در چهار طرف حیاط، یک شبستان زیرزمینی در ضلع جنوب غربی مسجد است که بنای آن توسط سعدالسلطنه در روزگار قاجار پایان یافته است. این مسجد در محله دباغان شهر قزوین قراردارد و با مناره های باشکوه، ایوان های رفیع و گچ بریهای نفیس از آثار ممتاز دوره اسلامی به شمار می رود. این مسجد دارای دو ورودی است . ورودی شرقی در سال 1047 ه.ق و ورودی غربی در سال 1272 ه.ق ساخته شد

مسجد النبی

یکی از بزرگترین و با شکوه ترین مساجد ایران است که با 14000 متر مربع مساحت از نظر گستردگی صحن و شبستان ها، شیوه معماری و استواری بنا در قزوین و ایران منحصر به فرد به شمار می رود.  براساس کتیبه ها و منابع معتبر، بنیان مسجد را باید به وسیله فتحعلی شاه قاجار بدانیم هر چند بعضی صفوی بودن اساس مسجد را مطرح کرده اند . سه در ورودی شمالی، غربی و شرقی با سردرهای رفیع و شکوهمند که با کاشی های لاجوردی و خطوط ممتاز نستعلیق و ثلث آراسته اند به حیاط وسیعی باز می شوند که به شکل مربع مستطیل و از شمال به جنوب گسترده است و حوض سنگی بزرگی در میانه آن، ایوان های بلند شمالی و جنوبی را با آسمان مینایی انعکاس می دهد. چهار ایوان که با دو گوشواره در هر طرف به رواق های هشتگانه مسجد می پیوندند و تزیینات کاشی و کتیبه های نفیس را بر پیشانی خود دارند، جلوه ای خاص به مسجد بخشیده اند. هر یک از رواق های شمالی و جنوبی دارای چهار طاقنماو رواق های شرقی و غربی دارای نه طاقنما هستند که هر شبستان 28 طاق کوچک دارد که وسعت هر کدام 16 متر مربع است و به فاصله شش متر از همدیگر، روی 18 ستون استوار شده اند. حجم هر یک از ستون ها 25/2 متر است. برفراز مقصوره جنوبی، گنبد بزرگ و زیبایی به قطر دهانه 15 متر قرار دارد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و ارتفاع تیزه داخلی آن تا کف بنا 83/20 و ارتفاع راس خارجی آن تا کف حدود 25/23 متر است. ضخامت بدنه گنبد در پاکار نیز حدود 70/1 متر، سطح خارجی آن با کاشی پوشیده شده و دارای طرح های هندسی و خطی است. پیش از این در طرفین گنبد، مناره رفیعی قرارداشته که مادام دیولافوا به آنها اشاره کرده است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع است و سرتاسرآن با کاشی های مینایی و اسلوب بدیعی تزیین گردیده و دارای کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ 1202 هـ . ق است و به ایوانی می پیوندد که سطح زمین آن به شکل کثیر الاضلاع مخمس به مساحت 82 متر بنا شده و بربالای آن ماذنه بزرگی ساخته اند. این مسجد نیز همانند مسجد جامع دارای شبستانی زیرزمینی است که اینک به عنوان کتابخانه نبویه از آن استفاده می شود 

مسجد سنجده

مسجد حیدریه

 این مسجد را هم باید از مساجد بسیار قدیمی دانست که پس از زلزله سال 513 توسط امیر خمارتاش تجدید بنا شده است. رافعی و مستوفی آن را " جامع اصحاب ابوحنیفه " خوانده اند و قدمت بنای نخستینش به قرن دوم هجری می رسد. گفته می شود پیش از اسلام نیز آتشگاه بوده است. در دیوار جنوبی مسجد محرابی واقع است که از نظر طرح و نوع کار یکی از بهترین نمونه های محراب های دوره سلجوقی به شمار می رود. در داخل محراب آیاتی از قرآن کریم، با گچبری زیبایی در زمینه ای لاجوردی نوشته شده و در اطراف محراب و داخل باندها شش کتیبه به خطوط کوفی و نسخ وجود دارد. کتیبه های کوفی گلدار، کوفی گل و برگ دار و کوفی پیچیده این قسمت ها از نظرفرم و حالت ، جلوه گر یک دنیا زیبایی است. جبهه محراب نسبتا" سالم ولی از نیم آن تا سطح زمین به واسطه رطوبت ریخته است. ترکیب متناسب آجر تراش و گچ، محراب نفیس و باشکوه، دارا بودن هشت طاق نما و کتیبه های مسحور کننده نسخ و کوفی تزیینی از گچ ، ویژگی خاصی به مسجد بخشیده و آن را همواره به عنوان یکی از شاهکارهای هنر دوره سلجوقی مطرح ساخته است. این مسجد در محله بلاغی قرار دارد

 مسجد ومدرسه صالحیه

 مسجد ومدرسه ابراهیمیه

این بنا به لحاظ هنری از بناهای برجسته دوران قاجاریه است

توسط خواجه التفات در دوره ایلخانی در شهر قزوین بنا شد

.تناسبات معماری این مدرسه مشابه معماری صفویه است و این امکان وجود دارد که این مدرسه در این دوره مرمت و بازسازی شده باشد

غارولی

غار ولی در پنج کیلومتری جنوب غربی روستای گشنه رود از بخش رودبار شهرستان با مختصات 55/52/ 49 طول شرقی و 20/34/36 عرض شمالی در ارتفاع 1620متری قرار دارد که حدود 250 میلیون سال قبل بر اثر انحلال سنگهای آهکی سازند روته تشکیل شده و متعلق به دوره پرمین و اواخر دوران اول زمین شناسی است.
این غار از نوع مرطوب بوده و دارای یک تالار اصلی و چند تالار فرعی به مساحت حدود یکصد متر و ارتفاع 20 متر است که هوایی ساکن و سرد دارد

  غار قلعه کرد

غارسفید آب

در 4 کیلومتری شمال روستای سفید آب و در دل کوه سفید چشمه به ارتفاع تقریبی 2400متر از سطح دریا غار شگفت انگیز سفید آب واقع شده که با مختصات جغرافیایی 42/20/50  طول شرقی و 42/34/36 عرض شمالی برابری می کند.

 
خانه خطیبی : خانه خطیبی با 350 متر مربع عرصه و 450 متر مربع اعیانی در کوچه خطیبی شهر قزوین قرار دارد و مربوط به دوره قاجاریه و پهلوی اول است . این خانه در سه طبقه با سه حیاط مجزا شکل گرفته و حیاط بزرگ آن هم اکنون متروکه و خالی از سکنه است . از نقطه نظر معماری ، تمام فضاهای این خانه تناسبات هماهنگ معماری قزوین را دارد. بنا کلاً آجری و داخل بنا گچ کاری شده است . درها و اُرسی ( نوعی در قدیمی که دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است.)های چوبی و مهتابی نیز در حیاط متروکه دیده می شود . سردر زیبای این خانه ، بهترین مشخصه آن است . 
خانه بهروزی : این خانه ی قاجاری در زرگر کوچه شهر قزوین قرار دارد و به شیوه معماری خانه سازی قزوین ، با حیاط مرکزی اصلی و حیاط های جانبی شکل گرفته است . حیاط اندرونی با تناسبات نیم کشکولی ، در دو جبهه دارای شاه نشین های تابستانی و زمستانی و در دو جبهه دیگر دارای ایوان های طاق نمایی است . شاه نشین اصلی خانه از طریق ایوانی ستون دار با حیاط بیرونی نیز ارتباط دارد . خانه در دو طبقه زیرزمین و همکف شکل گرفته و تزیینات آجری لبه ها و ارسی های آن ، از جمله تزیینات قابل توجه این بنا است. 
خانه سید محمود بهشتی : این خانه با سردری مشخص از دوره قاجاریه و هفتصد متر مربع عرصه و 950 متر مربع اعیانی ، در خیابان مولوی محله " دیمج" – از قدیمی ترین محلا ت شهر قزوین – قرار دارد . خانه به شیوه سنتی قزوین ، در سه طبقه بنا شده و دارای دو قسمت مجزای  اندرونی و بیرونی است . دالانی با هشتی رسمی بندی شده ، دو حیاط  با  تناسبات کشکولی و حیاطی که هم اکنون متروک است ، مجموعه فضاهای باز این خانه را تشکیل می دهند. 
خانه سید حسین بهشتی : در تقاطع خیابان های شهرداری و فردوسی شهر قزوین ، خانه سید حسین بهشتی قرار دارد . ضلع شمالی نمای خارجی این بنای قاجاری ، دیواری است که فضای این خانه را از خیابان جدا می سازد و در دیوار ضلع غربی آن ، دو ورودی هم عرض به صورت شمالی- جنوبی تعبیه شده است. طرح کلی بنا، مربع شکل با پوشش شیروانی است و درضلع غربی ، نورگیرهایی در ابعاد مختلف دیده می شود . ضلع جنوبی خانه که مشرف به فضای سبز محوطه داخلی بنا است ، تزیینات چشمگیرتری دارد. این فضا به صورت دو طبقه شامل یک ایوان سرتاسری و مرکزی است . از جمله تزیینات آن، نورگیرهایی با پوشش قوسی شکل است.
عمارت باغ سپهدار : این باغ مشجر و محصور به " محمد ولی خان سپهسالار تنکابنی " منسوب و دارای عمارتی دو طبقه با حوض و آب جاری است. این عمارت به اوایل دوران پهلوی تعلق دارد . نمای ضلع شمالی این بنا رو به سمت خیابان فلسطین است. این عمارت شبیه کوشک ساخته شده و ایوانی دور آن قرار دارد. در طبقه همکف این عمارت ، یک راهرو یا سالن مرکزی و تعدادی اتاق با کاربری خدماتی ، و در طبقه بالای آن یک تالار مستطیل شکل کشیده و تعدادی اتاق قرار گرفته است . ضلع شرقی و غربی این بنا دارای هفت ستون و دو ستون مشترک در تقاطع اضلاع است و در اضلاع شمالی و جنوبی آن پنج ستون وجود دارد . همچنین کف عمارت اندکی بالاتر از کف حیاط قرار گرفته است .
خانه اسدی : این خانه صد ساله متعلق به یکی از تجار بزرگ شهر قزوین ، به نام " حاج علی اصغر اسدی" است . خانه اسدی از دو حیاط مجزا با تناسبات مستطیل و نگینی تشکیل شده و 502 متر مربع عرصه و650 متر مربع اعیانی دارد . هشتی ورودی آن مزین به رسمی بندی است وهر دو حیاط ملزمات خانه را به صورت کامل در خود گرد آورده است . فضاهای خانه دارای تناسبات معماری خانه های سنگی قزوین است . از تزیینات بنا می توان به سردر ورودی ، گچبری در نمای داخلی و گچبری رنگی دور قاب آیینه اتاق ها ، اُرسی های چوبی، رسمی بندی و آجرکاری های تزیینی در نما اشاره کرد. این خانه در خیابان مولوی محله دیمج قرار دارد. 
خانه مرتضوی : خانه شش حیاطه مرتضوی در زمینی به مساحت هزار و پانصد متر مربع در سه طبقه ، در دوره قاجاریه ساخته شد . حیاط بیرونی آن نگین شکل است ، حیاط اختصاصی حسینیه بوده و به طرز زیبایی تزیین شده است . حیاط بیرونی دیگر آن در شمال حسینیه و دیگر حیاط ها مربوط به شترخان  و بخش رعیت نشین است . بنا از آجر و خشت ساخته شده است . تزیینات آجری بازمانده آن حکایت از ظرافت تزیینات معماری این خانه دارد . این خانه در خیابان مولوی محله دیمج قرار دارد. 
خانه داعی : این خانه ، که هم اکنون به مدیریت میراث فرهنگی قزوین تغییر کاربری شده است ، به اوایل دوره پهلوی تعلق دارد . عمارت اصلی بنا مانند عمارت های چهلستون و باغ سپهدار ، عمارتی برونگرا و در دو طبقه ساخته شده است و در مقابل دروازه  درب کوشک قرار دارد . 
عمارت شهرداری : این بنا را روس ها در زمان جنگ جهانی دوم به منظور تالار اجتماعات هنری خود ساختند . ورودی بنا دو پله بلندتر از کف حیاط است و به صورت یک ایوان  جلو آمده و دارای شش ستون است . اطاق ورودی - که از ایوان منشعب می شود - ساده و مربع شکل است و دارای کفی با کاشی هایی به رنگ سیاه و سفید و سقفی ساده وتخت است . اصلی ترین بخش ساختمان ، اتاق مستطیل شکلی به ابعاد تقریبی 19×10متر است. دراین مکان جلسات شهرداری قزوین برگزار می شود.

از جمله نمونه های کامل و زیبای خانه های سبک قزوین است.

 آنچه که امروزه از این خانه به جای مانده دارای چهار حیاط و فضاهای مختلف در دو طبقه همکف و زیر زمین است.

عمارت کلاه فرنگی و سردر عالی قاپو  تنها بناهای باقی مانده  از باغ صفوی در شهر قزوین است .

این بنا در اواسط قرن دهم ه.ق به دستور شاه تهماسب صفوی ساخته شد.

برروی بدنه داخلی و خارجی این بنا سه لایه نقاشی از دوره های مختلف تاریخ باقی مانده است. لایه اول در زمان ساخت بنا توسط خبره ترین هنرمندان صفوی ، لایه دوم در اواخر دوره صفوی و توسط هنرمندان قزوینی و از معدود آثار به جا مانده از مینیاتور سبک قزوین و لایه سوم در دوره قاجاریه نقاشی شده است و در همان دوران چهل ستون نام گرفت .

این بنا در سال 1336 ه.ش به موزه  تغییر کاربری داد.